Pomnik Budowniczych Nowej Huty

Projekt odrzucony: Dotyczy: Opinii na temat projektu pn. „POMNIK BUDOWNICZYCH NOWEJ HUTY” zgłoszonego do Budżetu obywatelskiego Miasta Krakowa 2025. Biuro Architekta Miasta Krakowa negatywnie opiniuje projekt pn. „POMNIK BUDOWNICZYCH NOWEJ HUTY” zgłoszony do Budżetu obywatelskiego Miasta Krakowa 2025 (wniosek nr BO.OM.199/25) ze względu na niespełnienie wymogów formalnych. Uzasadnienie: Wnioskodawca proponuje wykonanie pomnika upamiętniającego Budowniczych Nowej Huty na terenie zielonym – Skweru Budowniczych Nowej Huty, pomiędzy Nowohuckim Centrum Kultury a osiedlem Centrum E w Nowej Hucie w Krakowie. Zgodnie z zapisem Regulaminu Budżetu obywatelskiego w par. 17, pkt. 1, ust. 6 i 9– w ramach tej procedury nie mogą być realizowane projekty, które wymagają podjęcia przez Radę uchwały, o której mowa w art. 18 ust. 2 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym. Wznoszenie pomników reguluje również Procedura pomnikowa AM-15, zgodnie z którą decyzja o budowaniu i lokalizowaniu pomników na terenie należącym do Gminy Miejskiej Kraków bądź Skarbu Państwa należy do wyłącznej właściwości Rady Miasta Krakowa, (art. 18, ust. 2, pkt 13 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym; Dz. U. z 2019 r. poz. 506 i poz. 1309) i jest podejmowana w formie uchwały. Wspomniana procedura określa wzór wniosku wraz z załącznikami, który należy złożyć do Prezydenta Miasta Krakowa za pośrednictwem Biura Architekta Miasta, by można było zaopiniować inicjatywę wzniesienia pomnika. Wskazana lokalizacja na terenie zielonym Skweru Budowniczych Nowej Huty, pomiędzy Nowohuckim Centrum Kultury a osiedlem Centrum E w Nowej Hucie, znajduje się na terenie układu urbanistycznego Nowej Huty, która jest wpisana do rejestru zabytków pod numerem A-1132 oraz jest objęta ochroną w formie parku kulturowego – uchwała Rady Miasta Krakowa w sprawie utworzenia Parku Kulturowego w Nowej Hucie Nr XXIX/757/19 z dnia 20 listopada 2019 r.). Ponadto, zgodnie z obowiązującym miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego dla obszaru „Łąki Nowohuckie” obszar ten jest oznaczony symbolem ZP.3 – tereny zieleni urządzonej, przeznaczony również do organizacji imprez masowych. Dodatkowo, nie ma możliwości zlokalizowania upamiętnienia w granicach obszaru NATURA2000. 10 lipca 2019 roku została podjęta Uchwała nr XXI/443/19 Rady Miasta Krakowa w sprawie nadania nazwy Skweru Budowniczych Nowej Huty obszarowi położonemu w Dzielnicy XVIII Nowa Huta, pomiędzy Nowohuckim Centrum Kultury a Osiedlem Centrum E(część działki nr 20/32, obr. 48, jedn. ewid. Nowa Huta). Ponadto, w granicach tego Skweru znajduje się również Pomnik Solidarności „Bądź wierny, idź”, który pełni ważną funkcję w strukturze urbanistycznej – stanowi zamknięcie widokowe głównej osi Nowej Huty, prowadzącej od Ali Róż przez Plac Centralny. Wprowadzenie kolejnej formy architektonicznej, jaką miałby być nowy pomnik, może poważnie zakłócić istniejący ład przestrzenny oraz osłabić wymowę i rangę już istniejącego upamiętnienia. Umieszczanie większej liczby upamiętnień w tak bliskim sąsiedztwie może sprawić, że zatraci się ich znaczenie, a przestrzeń z widokiem na Łąki Nowohuckie straci swoje walory widokowe. W 2023 roku obszar historycznej Nowej Huty został uznany za Pomnik Historii, dlatego należy ze szczególną uwagą podchodzić do tego rodzaju inicjatyw, z poszanowaniem obowiązującego prawa lokalnego, jak również przestrzeni. Nowa Huta jako zrealizowany projekt miasta idealnego stanowi jeden z najważniejszych zabytków i przykładów dobrze zaprojektowanej architektury, która sama w sobie jest formą monumentalnego upamiętnienia. Warto zauważyć, że projekt proponujący wzniesienie „Pomnika Budowniczych Nowej Huty” był opiniowany w ramach Budżetu Obywatelskiego Miasta Krakowa w 2023 roku – w przesłanej opinii została wówczas przekazana informacja o braku formalnej możliwości tego projektu z uwagi na ww. przepisy (ustawa o samorządzie gminnym) i procedurę dot. wznoszenia pomników w Krakowie. W oparciu o powyższe stwierdza się, że projekt nie spełnia wymogów formalnych, niezbędnych do jego realizacji i nie może być pozytywnie zaopiniowany.