Rzeczne centrum edukacyjne
Edycja Budżet Obywatelski 2024 Projekt ogólnomiejski Realizacja projektu odbywać się będzie w przestrzeni ogólnodostępnej.
Lokalizacja
Główna lokalizacja: Ul. Powiśle 11
Krótki opis projektu
River Centre - Centrum rzeczne - miejsce edukacji i dialogu, które zbliża ludzi do rzeki
Opis projektu
To 2 letnie zadanie, które polega na wypracowaniu koncepcji i zbudowaniu pierwszego w Polsce centrum rzecznego, które jest miejscem edukacji i dialogu, które uczy zrozumieć rzeki i obieg wody w przyrodzie, które poprzez atrakcyjną, nowoczesną formę i niestandardowe rozwiązania w łatwy i kreatywny sposób wpływa na kształtowanie świadomości powiązania człowieka z rzekami.
Pierwsze Rzeczne Centrum w Polsce a może nawet i w Europie - miejsce edukacji i dialogu, które ma na celu zbliżyć ludzi do rzeki. Centrum będzie miejscem dającym dostęp do aktualnej wiedzy naukowej przełożonej na prosty, czytelny, atrakcyjny sposób dla odbiorców o rzekach. Jego funkcjonowanie przełoży się na poprawę świadomości o współzależności rzeki z miastem i mieszkańcami z wykorzystaniem nowoczesnych narzędzi edukacyjnych, atrakcyjnych wydarzeń i cyklicznej oferty dopasowanej do rytmu rzeki i pór roku.
Rzeczne Centrum to kształtowanie świadomego społeczeństwa obywatelskiego przez wzmocnienie kompetencji przyszłości. To miejsce spotkań, integracji, debat partnerskich w zakresie kształtowania polityki miejskiej, która może stać się rozwiązaniem systemowym aplikowanym w innych samorządach.
Centrum zlokalizowane w historycznym Mieście Krakowie, kolebce kultury, sztuki, państwowości zlokalizowane pod Wawelem, wbudowane w brzeg rzeki Wisły – królowej Polskich rzek może stać się magnesem turystycznym, wzorcem do naśladowania przez innych. Będzie uzupełnieniem polityki zrównoważonej turystyki Miasta skierowanej na szeroką turystykę, ale przede wszystkim potrzeby mieszkańców z innowacyjną ofertą edukacyjną dla szkół wpisująca się w podstawę programową.
Będzie to miejsce łączące potrzeby społeczne (ruchy miejskie i aktywistyczne) definiowane jako „Rzeki to nie ścieki” z polityką krajową i europejską w zakresie poprawy stanu rzek i zwiększenia bioróżnorodności. Może stać się kluczowym miejscem spotkań i wymiany myśli, poglądów podczas planowanych i realizowanych działań renaturyzacyjnych i inwestycyjnych krakowskich rzek.
Zadanie będzie propagować turystykę i rekreację w dolinach rzek (miejskie parki rzeczne) – odpornej na kryzysy (pandemia). Hipertrofia – rozproszenie ruchu turystycznego w mieście. Wodne szlaki i wodne atrakcje miasta.
Pierwszy etap – koncepcja Centrum rzecznego
Drugi etap – opracowanie projektu Rzecznego Centrum. Rozwiązanie koncepcyjne zostanie przełożone na projekt architektoniczny i wykonawczy. Prace projektowe w zakresie aranżacji przestrzeni wystawienniczych realizowane będą z wykorzystaniem psychologii i socjologii architektury, które będą miały na celu odwzorować relacje człowieka z rzeką w kontekście dbania o naturalne ekosystemy rzeczne i naprawy tych zdegradowanych. W tym celu wykorzystana zostanie psychologia architektury - nauka o oddziaływaniu człowieka na przestrzeń oraz przestrzeni na człowieka. Istota tej nauki jest zwrócenie uwagi, że energia przestrzeni ma istotny wpływ na samopoczucie, nastrój, a także stan zdrowia fizycznego i psychicznego człowieka. Sposób zagospodarowania przestrzeni naszego otoczenia ma duży wpływ na nasze relacje, jakość życia oraz efektywność działania.
Ten cel obiorą architekci i urbaniści zaangażowani do tej części prac – do zaprojektowania idealnej przestrzeni pozwalającej na świadome użytkowanie i wyraz szacunku do natury, bez której nie jesteśmy w stanie żyć zwłaszcza w dużych miastach.
W ramach pracy nad koncepcją postawione zostanie szereg pytań, które pozwolą na wypracowanie wizji tego miejsca np.
Czym jest rzeka, co nam daje a co odbiera? Jak pachnie rzeka? Jakimi drogami woda trafia do rzeki? Dlaczego spędzamy czas nad rzeką? Jaką rolę odegrała Wisła w tworzeniu miasta, kultury i sztuki? Dlaczego rzeki są brudne i umierają w niej ryby? Co w rzece zmienia budowa stopnia wodnego? Kiedy można bezpieczne żyć nad rzeką?
To zasadniczy etap współpracy z ekspertami, przedstawicielami jednostek kultury i oświaty oraz jednostkami miejskimi i społecznikami.
Drugi etap – opracowanie projektu Rzecznego Centrum
Wybrane rozwiązanie koncepcyjne zostanie przełożone na projekt architektoniczny i wykonawczy. Sposób zagospodarowania przestrzeni naszego otoczenia ma duży wpływ na nasze relacje, jakość życia oraz efektywność działania.
Zaprojektowana zostanie idealna przestrzeń pozwalająca na świadome użytkowanie i wyraz szacunku do natury, bez której nie jesteśmy w stanie żyć zwłaszcza w dużych miastach.
Trzeci etap – budowa Rzecznego Centrum
To etap realizacji. Przestrzeń budynku Powiśle 11 oraz otaczającego go terenu zostanie przebudowana/zaadoptowana zgodnie z projektem.
Zadanie będzie realizowane pod opieką merytoryczną Fundacji Zdrowa Rzeka z siedzibą w Krakowie. W projekcie przewiduje się udział szerokiego grona ekspertów wielu dziedzin m.in. hydrologów, przyrodników, ekologów, hydrotechników, architektów, technologów, antropologów, historyków czy socjologów.
Autor projektu wyraża zgodę na zastosowanie alternatywnych rozwiązań nieprzewidzianych w tym projekcie, które spełniłyby jego podstawowe założenia. Wszystkie elementy zagospodarowania terenu, jak także konkretne lokalizacje, zostaną poddane analizie możliwości realizacji pod względem obowiązujących przepisów prawa na etapie sporządzania dokumentacji projektowej wraz z uzgodnieniami. Docelowy projekt zagospodarowania terenu zostanie skonsultowany z autorem projektu Budżetu Obywatelskiego.
Z uwagi na brak możliwości oszacowania wymaganego zakresu prac na obecnym etapie, projekt zostanie zrealizowany do wysokości wyznaczonych środków finansowych.
UZASADNIENIE PROJEKTU
Na mapie Krakowa kultura jako czynnik miastotwórczy jest już silnie ukonstytuowana. Miasto w swojej tkance posiada aktywnych działaczy, instytucje, programy, inicjatywy oraz konkretne wizje i realne wdrożenia wpisane w strategie rozwoju (działalność kbf.), tymczasem jesteśmy już w katastrofie klimatycznej, miasta stają się coraz cieplejsze, kryzys wody jest realnie odczuwalny w cenach produktów spożywczych, zagrożeniach (powodzie, susze, niedobór wody), symbioza przyrody z miastami staje się kluczowa i najbardziej potrzebna w najbliższej perspektywie czasowej. Błękitno - zielona infrastruktura w mieście, poprawa stanu rzek i zwiększenie bioróżnodności w nim stają się priorytetami polityk europejskich miast.
Miastotwórcza rola rzek nie tylko nie jest wystarczająco obecna, jest też niewystarczająco znana i przepracowana w kraju, w którym Odrzańska katastrofa odkryła prawdziwy kryzys władzy, wiedzy i współpracy wokół rzek.
W Krakowie istnieje aktywność wybranych ruchów społecznych na rzecz rzek, obecny jest aktywizm (głównie poprzez sztukę i interwencje), nie ma natomiast wiodącego lidera, który nie tylko zagreguje działania wokół rzek, ale przede wszystkim przedstawi i będzie edukować o rzekach jako warunku zdrowej współzależności miasto - mieszkańcy - przyszłość - zmiana klimatu a potrzebę tę, lub wręcz obowiązek - wzmacniają nie tylko coraz bardziej świadome sytuacji społeczności ale również regulacje prawne (dyrektywa wodna, agenda celów zrównoważonego rozwoju i inne regulacje i polityki europejskie).
Istnieje wiedza, praktyki oraz tworzone są procesy naprawcze, innowacyjne rozwiązania wokół rzek/wody, które należy zbliżać do mieszkańców a które do tej pory funkcjonują w niedostępnych przestrzeniach (specjalistyczne laboratoria, centra badawcze, firmy, uczelnie, wiedza specjalistów i ekspertów zamknięta w hermetycznym i niezrozumiałym języku).
W Rzecznym Centrum wiedza ta zostanie otwarta, udostępniona i współtworzona, a za pomocą narzędzi i technologii, będzie mogła być rozwijana czy wręcz aplikowana na inne miasta/miejsca. Działania te mają służyć poszukiwaniu odpowiedzi na pytania: czym są rzeki, jakie mają w nich role (w miastach i na terenach pozamiejskich), jakie innowacje mogą się przyczynić do poprawy jakości wód, jak realizować wodną politykę miejską by zaspokajała potrzeby całego otoczenia, w tym również nie-ludzi.