Strona archiwalna
Aktualna lista projektów budżetu obywatelskiego znajduje się na stronie:
Projekt ogólnomiejski
NR 116:
KRAKÓW ŁAPIE DESZCZ
Edycja Budżet Obywatelski 2020 Projekt ogólnomiejski Realizacja projektu odbywać się będzie w przestrzeni ogólnodostępnej.
Lokalizacja
Główna lokalizacja:
Dodatkowe lokalizacje: Szkoła Podstawowa nr 39 - Grzegórzki, Szkoła Podstawowa nr 126 - Mistrzejowice, Szkoła Podstawowa nr 26 - Podgórze, Szkoła Podstawowa nr 119 - Prądnik Biały, WLKS Krakus – Swoszowice
Opis projektu
Zmiany klimatu są faktem. Obserwacje i pomiary temperatury w różnych regionach świata potwierdzają, że średnia temperatura na Ziemi wzrasta. Skutkiem będą coraz dotkliwiej odczuwalne przez społeczeństwa upały.
To właśnie w gęsto zabudowanych miastach, powstają tzw. wyspy ciepła. Poprzez intensywną zabudowę zmniejsza się powierzchnię swobodnego wsiąkania wody opadowej, wskutek czego w coraz mniejszym stopniu zasila ona wody gruntowe i nie zapewnia właściwego nawodnienia roślinom.
Cenna woda deszczowa trafia do kanalizacji, a właściciele posesji muszą w okresach suszy nawadniać ogrody wodą z kranu. W najbliższych latach czekają nas susze, którym towarzyszyć będą nieprzewidywalne zjawiska atmosferyczne np.intensywne burze. Szybki spływ wody podczas gwałtownych opadów, powoduje niewydolności sieci kanalizacyjnej a co za tym idzie lokalne podtopienia (zalewanie budynków, piwnic, garaży podziemnych), zalane ulice.
Jedną z kluczowych kwestii przed jaką stoi Kraków w związku ze zmianami klimatu jest gromadzenie i wykorzystanie wody deszczowej. Istnieje szereg metod służących zwiększaniu tzw. retencji krajobrazowej na terenach zurbanizowanych. Jest to tzw. błękitno-zielona infrastruktura w okolicy budynków.
Deszczówka to cenny zasób, warto ją gromadzić i zatrzymywać w miejscu opadu tak długo jak to tylko możliwe!
Ideą projektu jest popularyzacja rozwiązań małej retencji wśród mieszkańców Krakowa. Projekt przybliża mieszkańcom te rozwiązania, aby potem mogli je zastosować w mikroskali (przy domach jednorodzinnych, blokach i innych budynkach), a dzięki skutecznej kampanii informacyjnej i edukacyjnej prowadzonej zarówno wśród dzieci i dorosłych, w najbliższych kilku-kilkunastu latach możemy osiągnąć efekt skali makro.
+++++ Rozwiązania retencji krajobrazowej +++++:
- Ogrody deszczowe w gruncie i w pojemniku, niecki retencyjne
Ogrodem deszczowym określa się nasadzenia roślin w gruncie o zwiększonej przepuszczalności, które zbierają deszczówkę, dzięki czemu mniej wody spływa z powierzchni nieprzepuszczalnych (chodniki, ulice, parkingi,place) do kanalizacji. Chociaż ogród deszczowy przypomina zwykły ogród, sadzone są w nim szczególnie rośliny podmokłych łąk. Ich korzenie bądź kłącza pomagają w oczyszczaniu wody z zanieczyszczeń takich jak metale ciężkie i związki białkowo-tłuszczowe. Niecka retencyjna to łagodne zagłębienie w terenie, wypełnione warstwą filtrującą, w którym czasowo gromadzi się woda opadowa (maksymalnie do dwóch dni). Może być ona porośnięta trawą lub roślinami znoszącymi krótkie zalewanie i odpornymi na suszę.
Zdj. 1. Ogród deszczowy w gruncie szkoła podstawowa nr 240 w Warszawie, zdj. 2 Ogród deszczowy w pojemniku - Nowa Huta, Kraków
- Zbiorniki na deszczówkę
To jedno z najprostszych systemów do zbierania deszczówki. Zbieracz deszczówki: to element, który poza odprowadzaniem części wody opadowej do zbiornika zapobiega jej przelaniu przy dużych opadach; należy zainstalować go na rynnie spustowej, wylot zbieracza powinien znajdować się 5–1 0 cm poniżej górnej krawędzi pojemnika (będzie on wyznaczał najwyższy poziom wody w zbiorniku).
Zdj. 1. Zbiornik na deszczówkę do podlewania roślin w przedszkolu w Rybniku
- Rozszczelnianie powierzchni i podłoża strukturalne
- Studzienki chłonne
Studzienka chłonna to urządzenie podziemne, które stosuje się w celu zatrzymania wody w krajobrazie lub gromadzenia jej do podlewania roślin, jeżeli nie mamy możliwości gromadzenia jej w zbiornikach wodnych.
- Sadzenie drzew i krzewów, tworzenie terenów zieleni, łąka kwietna, pnącza
Drzewa, szczególnie dojrzałe, są najskuteczniejszymi „urządzeniami” do zatrzymywania wody opadowej, działają jak nawilżacze powietrza i klimatyzatory. Jedno drzewo może wyparować nawet 500 litrów wody dziennie! Natomiast łąka kwietna, nie tylko, że jest przepiękna, wchłania dwa razy więcej wody niż trawnik, a jej 25 razy dłuższe korzenie pozwalają roślinom korzystać z głębiej położonych zasobów wodnych, co ogranicza konieczność podlewania łąki w okresach długotrwałej suszy. W budynkach w których jest taka możliwość warto zastosować także pnącza - potencjał retencyjny gatunków wspinających się można porównać z drzewami.
UZASADNIENIE PROJEKTU
Cel klimatyczny i zrównoważony rozwój:
Idee zrównoważonego rozwoju, w tym zintegrowanego zarządzania zasobami wodnymi, zostały zapisane w dyrektywach unijnych, ustawach i programach krajowych. Zrównoważona i bezpieczna przyszłość cywilizacji wymaga dostępu do wody i żywności, których produkcja zależy od stanu i funkcjonowania biosfery. Zarządzanie przestrzenią i zasobami środowiska należy do kompetencji samorządów lokalnych (gmin, miast), dla których cel zintegrowanej gospodarki wodnej powinien być priorytetem swojego rozwoju ponieważ zoptymalizowana gospodarka wodna w procesach planowania przestrzennego miast ma kluczowe znaczenie dla jakości życia i bezpieczeństwa mieszkańców.
Ekspansywna zabudowa w miastach, powoduje obniżenie poziomu wód gruntowych i powierzchniowych. Na terenach naturalnych, zielonych nawet do 90% deszczówki wsiąka w grunt, zatrzymuje się na roślinach i w glebie lub odparowuje tworząc mikroklimat. Natomiast w mieście, na obszarach szczelnie zabudowanych ulicami, chodnikami, placami, parkingami i budynkami ok. 70% wody opadowej jest bezpowrotnie tracone. Dbałość o nie stanowi ważne zadanie wszystkich podmiotów zaangażowanych w kształtowanie przestrzeni miejskiej, zarówno publicznych, jak i prywatnych.
Upowszechnianie i edukacja:
Projekt wpisuje się w założenia Planu Adaptacji Miasta Krakowa do zmian klimatu do roku 2030, którego jednym z głównych priorytetów jest:-zwiększenie odporności Miasta na występowania deszczy nawalnych oraz powodzi nagłych/ miejskich,
- zwiększania naturalnej retencji (stosowanie nawierzchni przepuszczalnych, ograniczanie i opóźnianie odpływu do zlewni),
- działania informacyjno - edukacyjne w zakresie promocji działań na rzecz zwiększenia retencji (naturalnej i sztucznej).
Program miejskiego dofinansowania małej retencji
Projekt jest także idealnym wprowadzeniem do programu miejskiego dofinansowania małej retencji wynikający z uchwały nr XXXVII/965/20 Rady Miasta Krakowa z dn. 11.03.2020 r. w sprawie zasad udzielania i rozliczania dotacji celowej na zadania służące ochronie zasobów wodnych w ramach krakowskiej mikroretencji wód opadowych i roztopowych. Dofinansowania są skierowane do mieszkańców Krakowa, a środki można pozyskać na realizację inwestycji polegających na budowie urządzeń do zatrzymania wód opadowych i roztopowych.
Modelowe placówki na terenie całego Krakowa
Modelowe placówki będą miejscem, gdzie mieszkańcy, przedstawiciele wspólnot, instytucji, a także architekci będą mogli przekonać się, jak wygląda instalacja, a przy każdym rozwiązaniu znajdzie się tablica informacyjna.
Kampania informacyjno-edukacyjna
W każdej modelowej placówce odbędzie się Dzień Otwarty, podczas którego zostanie zaprezentowany zrealizowany system, a mieszkańcy i wszyscy zainteresowani będą mogli skorzystać z merytorycznej pomocy ekspertów. Na terenach modelowych placówek będą dostępne ulotki informacyjne opracowane przez specjalistów zachęcające do korzystania ze zróżnicowanych systemów mikroretencji objaśniające w prosty i czytelny sposób jak wykonać poszczególne instalacje.Projekt jest też doskonałą możliwością edukacji najmłodszego pokolenia Krakowian. Dzieci i młodzież obserwujące w swoim najbliższym otoczeniu takie rozwiązania w naturalny sposób będą mogły przyswoić wiedzę z zakresu ochrony środowiska, natomiast nauczyciele mogą prowadzić zajęcia edukacyjne i praktyczne w założonym ogrodzie.
Wizyty studyjne
Wnioskodawcy zakładają również przeprowadzenie wizyt studyjnych dla każdego, kto chciałby zobaczyć projekt i jego efekty. Deweloperzy, spółdzielnie i wspólnoty mieszkaniowe czy też prywatni właściciele gruntów, architekci mają możliwość włączenia się w działania prowadzące do zwiększenia retencji krajobrazowej w mieście, czyli takiego kształtowania przestrzeni, które pozwoli na zatrzymywanie wody deszczowej w miejscu opadu, tak długo, jak to jest możliwe.
Ogólnodostępność
Wybór placówek do projektu Kraków łapie deszcz jest nieprzypadkowy – szkoły i klub sportowy, które zadeklarowały chęć udziału w pilotażowym projekcie, od dawna angażują się i realizują w swojej działalności edukacyjnej działania proekologiczne. Jest w ten sposób realizowany dodatkowy aspekt edukacyjny dzieci i młodzieży. Są to miejsca ogólnodostępne, dzięki czemu dostęp do oglądania rozwiązań i infrastruktury jest ułatwiony dla mieszkańców.
Oszczędności dla mieszkańców
Dlaczego warto łapać deszczówkę? Bo się to opłaca! Woda deszczowa to cenny zasób. Odprowadzanie deszczówki i uszczelnianie terenu będzie wiązało się z opłatami. Deszczówkę można wykorzystać do podlewania ogrodów, trawników co generuje oszczędności dla gospodarstwa domowego, wynikające z odpowiedniego nawodnienia gruntu deszczówką, a nie kranówką.Specjalny kalkulator oszczędności pozwoli użytkownikom przeliczyć oszczędności wynikające z wdrożenia błękitno-zielonej infrastruktury.
Ochrona przeciwpowodziowa
Rosnące uszczelnianie powierzchni zwiększa zagrożenie powodziowe. Gwałtowne zjawiska pogodowe będą pojawiać się coraz częściej. Szybkie odprowadzenie całej wody opadowej z miasta nie jest możliwe. Zalewane są piwnice, garaże. Retencja temu przeciwdziała. | Nazwa | Opis | Koszt |
|---|---|---|
| Koszt wykonania robót budowlanych dla jednego obiektu | W zależności od lokalizacji będą mogły być zastosowane różne rozwiązania błękitno-zielonej infrastruktury retencyjnej, dostosowane do funkcji i możliwości w danym obiekcie, takie jak: - Budowa ogrodu deszczowego - Budowa niecki retencyjnej - Założenie łąki kwietnej i inne nasadzenia roślin - Budowa zbiornika zewnętrznego - Stacja pogodowa do pomiaru ilości opadów, a także opomiarowanie wykorzystanej wody z retencji – dla każdego obiektu Koszt szacunkowy dla jednej placówki ok. 100 tys. zł | 500 000,00 PLN |
| Kampania edukacyjno – informacyjna | Wizyty studyjne, szkolenia, spotkania pokazowe | 15 000,00 PLN |
| Publikacja | Opracowanie merytoryczne, skład graficzny katalogu dobrych praktyk | 10 000,00 PLN |
| Stworzenie kalkulatora ekonomicznego – aplikacja | Narzędzie on-line do obliczania odzysku wody z danej przestrzeni. Np. powierzchnia dachu - jakie rozwiązanie można zastosować - jaki będzie szacunkowy odzysk wody deszczowej - jakie będą oszczędności dla użytkownika w PLN. | 10 000,00 PLN |
| Opracowanie dokumentacji projektowej wraz z niezbędnymi uzgodnieniami | 10 000,00 PLN | |
| 545 000,00 PLN |
| Nazwa | Opis | Data |
|---|---|---|
| Projekty | Opracowanie projektów systemu retencji w pilotażowych placówkach dopasowanych do indywidualnych warunków każdej z nich | I-II kwartał 2021 |
| Realizacja | Realizacja zaprojektowanych systemów retencyjnych | III-IV kwartał 2021 |
| Kalkulator ekonomiczny | Stworzenie kalkulatora ekonomicznego umożliwiającego samodzielne wyliczenie kosztów założenia systemu retencyjnego dopasowanego do indywidualnych potrzeb mieszkańców i przedsiębiorców | II kwartał 2021 |
| Kampania informacyjno-edukacyjna | Kampania informacyjno-edukacyjna, w tym: a) akcja promocyjna związana z retencją i uzyskaniem dofinansowania z programu miejskiego - II,III, IV kwartał 2021 r b) angażujące warsztaty dla uczniów i dla mieszkańców z tworzenia ogrodów deszczowych i innych rozwiązań odzysku deszczówki w mikroskali - IV kwartał 2021 r c) wizyty studyjne podczas Dni Otwartych w modelowych placówkach - IV kwartał 2021 r. d) publikacja poświęcona zielono-błękitnej infrastrukturze retencyjnej - III kwartał 2021. | II-IV kwartał 2021 |
Galeria
Charakterystyka długoterminowych
skutków: wykorzystanie wód opadowych